[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Wdałym, bożki w lasach, sąd Boży na miejscu walki Zbyszka z Rotgierem)
Ważnym elementem jest droga i spotkanie.
Kompozycja zdarzeń
Rozpoczyna siÄ™ w gospodzie, jak powieść obyczajowo-rodzajowa. àð Moment przyspieszajÄ…cy i
inicjujÄ…cy fabuÅ‚Ä™ to atak na Kunona. àð Pojawia siÄ™ dramatyzm, niebezpieczeÅ„stwo, kontrakcja,
rozszczepienie wątków. Tajemnica otacza Szczytno i Spychów. Intensyfikuje się batalistyka.
Motyw podróży
Jest to czynnik zdobywania i odkrywania świata, a także polskiego pędu do wielkości.
Sienkiewicz uwypukla miejsca postoju, by podróż nie stała się nudna.
Sceny powieściowe
Są to wyodrębnione kompozycyjnie całostki tekstu, zbliżone do struktur nowelistycznych.
·ð majÄ… wÅ‚asny dramatyzm, puentÄ™
·ð wÅ‚asny zegar czasowy, ograniczonÄ… przestrzeÅ„, zawsze wyraznÄ…
·ð np. polowania leÅ›ne, bitwa żmudzka, pojedynek z Rotgierem, sceny w Szczytnie; lub
sekwencje: bogdaniecka i spychowska
·ð część ma charakter epizodyczny, część ważne znaczenie dla fabuÅ‚y
Sceny zbiorowe
·ð jednostka zostaje przeciwstawiona zbiorowoÅ›ci (Jurand w Szczytnie)
·ð sceny bez skÅ‚adnika indywidualnego (Å›mierć Jadwigi)
·ð indywidualizm przybiera cechy jak w eposie (bitwa grunwaldzka)
·ð sceny mieszane, zbiorowość i jednostki na równych prawach (wojna żmudzka)
ZWIAT POSTACI
Postać powieści realistycznej
Powinna być na tyle realna, żeby przyjąć jej życiowość jako element fikcji prawdopodobnej.
Aączyła cechy indywidualne i typowe, z zaznaczoną pozytywnością (lub nawet wzorcowością).
Postać powieści historycznej
Postaci rzeczywiste powinny być wierne prototypom , a fikcyjne wierne duchowi epoki. Walter
Scott wprowadził też szerokie tło społeczne hierarchie stanowe, obyczaje, etos, idee.
6
Sienkiewicz o roli postaci
Narzekał na schematyczność bohaterów Orzeszkowej i Prusa. Na brak postaci wielkiej w lit. pol.
Podstawową jego zasadą było wcielanie się w mentalność ludzi dawnych.
Koncepcja postaci
Postaci Krzyżaków są najbardziej mimetyczne, są połączeniem cech ludowych z rycersko-
szlacheckimi. Z drugiej strony nie brak im ideałów historyczno-patriotycznych.
Autor koncentruje się na głównych cechach charakteru i wyrazistych zasadach moralnych.
Formy kreowania
Sposób wprowadzenia postaci do akcji.
·ð zarysowanie sytuacji fabularnej, zewn. charakterystyka, (rycerze bogdanieccy w gospodzie
dalszej charakterystyki dopełnia Maćko, przedstawiają ich imiona, zasady, które potem są
weryfikowane w toku akcji), char. wewn. jest zredukowana do kilku wyrazistych cech
·ð opowiadania innych wzmagajÄ… oczekiwanie, niezwykÅ‚ość postaci, jej legendowy charakter,
pozytywne i negatywne cechy w zależności od tego, kto mówi (Jurand)
Postaci czynne
Konopnicka nazwała Juranda rycerzem śmierci , a Macka rycerzem życia . Ruchliwy jest też
Zych wprowadza poza tym element komizmu (podobnie jak Sanderus czy de Lorche).
Postaci wątku miłosnego
Niekonwencjonalny schemat bohater i dwie partnerki (wyraznie skontrastowane).
Zwiat postaci
Są silnie umiejscowione w przyjętej koncepcji i mentalności historycznej.
System norm etycznym pozwala na jednoznaczne wartościowanie.
Wiele jest istotnych postaci drugoplanowych (Hlawa, Sanderus, Zych, Opat, księżna, de Lorche...),
postaci tła (znanych z imienia) i bezimienna zbiorowość.
PROBLEMY JZYKA I STYLU
Trudności archaizowania
Nie dotyczyły narracji, ze względu na przyjętą koncepcję XIX-wiecznego punktu widzenia.
Sienkiewicz sięgnął do gwary podhalańskiej, uważanej za najpierwotniejszą (podobieństwo Sabały
do Maćka), choć autentyczne archaizacje XV-wieczne też tu widać. Ta ludowość przejawia się
również w postępowaniu postaci (Zych daje miskę skrzatom, Maćko ceni wróżbę parskania koni).
Styl rycerski
Widać konwencjonalne formuły (np. ślubów). Inaczej mówią rycerze-wojownicy, inaczej szlachta
ziemiańska (Zych), inaczej Hlawa (czechizmy), inaczej Krzyżacy (wtrącenia niemieckie), inaczej
opat (łacina, nazwy liturgiczne, cytaty i uczone zwroty, nawiązujące do kazań średniowiecznych
czy tekstów żakowskich element humorystyczny).
Język jest komunikatywny, często dosadny. Zależy od charakteru postaci.
Styl obrazowania - eposowy
Por. homeryckie, składnia retoryczna, apostrofy, paralelizm, mówienie do siebie, rytmizacja.
Stylizacja folklorystyczna
Zpiewane pieśni jako cytaty (pieśń Danusi), jako stany psychiczne w chwilach wzruszeń (Zych).
7
[ Pobierz całość w formacie PDF ]