[ Pobierz całość w formacie PDF ]
rem, id est, abstarctum ab eis, et universale
ante rem, id est formae universales rerum in
" Tristitia - est passio animalis, media inter
mentibus angelorum. Powszechnik - ma trzy
duas passiones irascibilis, quia sequitur
znaczenia: a więc powszechnik w rzeczy, to
timorem et prior est ira, ouam etiam causat.
jest natura w [bytach] szczegółowych,
Smutek - jest uczuciem mieszczącym się
powszechnik po rzeczy, to jest, abstrakt
pomiędzy dwoma uczuciami gniewli-wymi,
[sformułowany] z nich oraz powszechnik
ponieważ następuje po bojami, a poprzedza
przed rzeczą, to jest, powszechne formy rzeczy
gniew, który zresztą przyczynuje.
w umysłach aniołów.
" Universum - potest capi dupliciter: scilicet
ratione partis, et ratione totius. Primo modo
potest assumi a deo, non autem secundo modo.
Zwiat - można [go] ująć dwojako: a więc z
U
powodu części i z powodu całości, pierwszym
sposobem może być przyjęty od boga, nie zaś
" Ubi - denominatur ab extrinseco: scilicet a
drugim.
loco, et ouando denominatur a tempore.
" Univocum - omne uniyocum est unum de
gdzie" - jest określane ze wzglądu na to, co z
ouinoue praedicatibus. - synonim
zewnątrz, to znaczy miejsce; Niekiedy [zaś]
(jednobrzmiące, jednogłośne, jednoimienne,
określa się je ze względu na czas.
jednoznaczne, równorzędne) - wszystko, co
" Ultimum - rei duplex: scilicet in re et extra
synonimiczne jest jednym o pięciu
rem. - najwyższy stopień (koniec, ostatnia
orzeczeniach.
granica) - rzeczy [jest] dwojaka: to znaczy w
" Unum accidentaliter - jedno przez
rzeczy i poza rzeczą.
przypadłość.
" Unicus - jedyny.
" Unum substantialiter - substancjalnie jedno.
" Unio - triplex: scilicet vel aliquo uno
" Unum -jeden.
secundum numerum, speciem, genus seu
analogiam, vel inter se, ex quibus resultat
" Usia - potest dici omne est in genere, sive
unum neutraliter. Zjednoczenie -[określa się]
universale, sive particulare. Substancja [termin
trojako: a więc albo jako coś jednego
grecki] - może określać wszystko, co jest tego
numerycznie, gatunkowo, rodzajowo, czy
samego rodzaju; albo powszechne, albo
analogicznie, albo też pomiędzy sobą, z
szczegółowe.
których rezulat jest neutralnie jednym.
" Usura - procent (lichwa, odsetki).
" Unitas - cuiuslibet rei est essentia eius,
secundum quod est indiyisa in se et divisa a
" Usus - zwyczaj.
ouolibet alio. Jedność - w [odniesieniu] do
każdej rzeczy jest jej istotą, według tego, że " Uti - est actus voluntatis. Uti dicitur
jest niepodzielna w sobie, a oddzielona od tripliciter: scilicet ouaelibet operatio,
czegokolwiek innego. freouentia eius, et ut est eorum tantum quae
57
sunt ad finem. Ideo tripliciter definitur. umysłu (ducha); dlatego wyprowadzane są z
Używanie - jest aktem woli. Używanie określa przypadłości.
się na trzy sposoby, a więc jakiekolwiek
" Verbum - vox autem quae non est
działanie, jego powtarzanie oraz w odniesieniu
significata, verbum dici non potest. Słowo - nie
do tych, które zmierzają do celu. Dlatego też
może być nim nazwany dzwięk, który nie
jest trojako definiowane.
oznacza żadnego rozumienia.
" Utilitas - użyteczność.
" Verbum activum - słowo czynne.
" Verbum cordis - sine voce prolatum, id quod
per intel-lectum concipitur, ad quod
significandum verbum exte rius profertur.
Słowo serca - wypowiadane bez głosu. Jest
V
tym, co zostało poczęte przez intelekt [w
wyniku oddziałania bytu za pośrednictwem
" Venditio et emptio - non solum consistit in
formy poznawczej], dla oznaczenia którego
datione et acceptione pecuniae, sed omnium
zostaje wypowiedziane słowo zewnętrzne. Jest
ouorum pretium potest numismate mensurari.
to pierwszy skutek poznawczego wpływu bytu
Sprzedaż i kupno - nie opierają się tylko na
na ludzki intelekt; wyznacza cały zespół
dawaniu i braniu pieniędzy, lecz wszelkich
działań nazywanych mową serca". Patrz:
dóbr, które mogą mieć wartość pieniędzy.
contemplatio; dicere.
" Venerea - seks.
" Verbum exterius - verbum vocis, est
sensibile, significat id quod intellectum est.
" Venia - debitae poenae remissio est; debetur
Słowo zewnętrzne - jest nazywane także
alicui dupliciter: scilicet vel el quod
słowem głosowym. Jest zmysłowo poznawalne
indulgetur, id est, peccatum tantum, vel el est
i oznacza to, co zostało zrozumiane. Patrz:
quod est indulgenti ratio, ut infirmas et
intellectum; verbum cordis.
huiusmodi: non autem peccatum. Przebaczenie
- stanowi odpuszczenie należnej kary; odnosi
" Verbum intelligibile - słowo intelektualne
się do czegoś dwojako: bądz do tego, co jest
[d. Intelektualnie poznawalne].
odpuszczane, czyli dotyczy tylko grzechu,
bądz do tego, co jest powodem dla
" Verbum interius - quod habet imaginem
przebaczającego, jak słabość lub coś w tym
vocis, exemplar exteriorie verbi. Słowo
rodzaju, wtedy nie dotyczy grzechu.
wewnętrzne - jest wyobrażeniem głosu,
wzorem słowa zewnętrznego.
" Verberare kominem - nulli licet nisi habenti
potes-tatem supra rem, ut pater supra filium, et
" Verbum passivum - sfowo bierne.
dominus supra servum. Chłostać człowieka -
" Verbum vocis - słowo wypowiedziane.
nie wolno nikomu innemu, jak tylko temu, kto
posiada władzę nad nim, jak ojciec nad synem,
" Verecundia - non est virtus proprie, sed
a pan nad niewolnikiem (sługą). Yerbositas,
large, in quantum est passio laudabilis.
curiositas, importunitas, inquietudo, et
Wstydliwość - nie jest cnotą właściwie, lecz
instabilitas loci vel propositi - pertinent ad
[tylko] w szerokim [ujęciu], o ile jest uczuciem
evagatio-nem mentis; ideo oriuntur ex
godnym pochwały.
accidentia. Gadatliwość, ciekawość,
dokuczliwość, brak spokoju i niestałość
" Verecundia - patrz: erubescentia.
miejsca lub zamiarów - pochodzą z błądzenia
" Veritas - prawdziwość (prawda poznawcza).
58
" Verum - dicitur dupliciter: scilicet verum nienaruszoności umysłu i ciała na wieczną
veritate essentiae, et verum veritate służbę [bogu].
proprietatum. Ens est de ratione veri, non
" Virtus - nominat ouamdam potentiae
autem e converso: ideo verum non potest
perfectionem. Potentia dicitur esse perfecta,
intelligi, non intellecto ente, sed bene e
secundum quod deter- minatur ad suum actum.
converso: non autem vero non existente.
Cnota - nazywa się tak pewną doskonałość
Prawda - określa się dwojako: a więc
władzy. Władzę zaś nazywa się doskonałą, ze
prawdziwa prawda istoty i prawdziwa prawda
względu na to, że jest przyporządkowana do
właściwości. Powodem prawdy jest byt, nie
swego aktu (podmiotów'anej przez siebie
zaś na odwrót; dlatego prawda nie może być
czynności).
rozumiana bez rozumienia bytu, lecz równie
dobrze może być odwrotnie, ale nigdy to nie
" Vis - d. Siła (władza [podmiotująca działania
zachodzi [w odniesieniu] do [czegoś]
bytu]).
nieistniejącego.
" Vis aestimatiya - władza osądu. Patrz:
" Vlgilantia - est idem quod sollicitudo, et
aestimatiya.
pertinet ad prudentiam. Opieka (czujność) -
jest tym samym, co troska, i należy do
" Vis augmentativa - władza wzrostu. Patrz:
roztropności.
augmentativa.
" Vindicatio - est virtus specialis: ouia ad hoc
" Vis coactiva - władza wymuszająca prawa.
natura inclinat. Vindicatio consistit in medio
" Vis cogitativa - patrz: cogitativa.
duorum vitio-rum: scilicet crudelitas et
saevitiae secundum exces-sum, et remissionis
" Vis concupiscibili - patrz: concupiscibilis.
secundum defectum. Umiejętność karania - jest
osobną gatunkowo cnotą; ponieważ skłania do
" Vis concupiscibilis - władza pożądliwa.
tego natura. Sytuuje się pomiędzy dwiema
" Vis imaginativa - władza wyobrazni.
wadami: a więc okrucieństwem i surowością
[które przekraczają ją] przez nadmiar, a
" Vis irascibilis - władza gniewliwa. Patrz:
[ Pobierz całość w formacie PDF ]